خوانش و فهم کالبد خانه در معماری بومی خراسان (نمونه موردی: شهر بُشرویه دوره ما قبل پهلوی)

بسیاری از نظریه‌پردازان حوزه معماری و فرهنگ بر این باورند که کالبد خانه در هر منطقه با شیوه زندگی ساکنان بومی آن ارتباط مستقیمی داشته، به‌همین علت گویای نحوه‌ سکونت آنان و متأثر از فرهنگ و شرایط محیطی بوم می‌باشد. درون خانه است که اولین تجارب و خاطرات انسان بوجود می‌آید و خانه نقش مهمی در جهان‌بینی او دارد. شناخت عوامل شکل‌دهنده و تأثیرگذار بر فرم و سازمان فضایی خانه بومی می‌تواند در کیفیت بخشی به زندگی در مسکن امروز نقش بسزایی داشته باشد. امروزه عدم توجه به شیوه زندگی و از دست دادن جذابیت ها باعث از بین رفتن الگوهای بومی در طراحی خانه‌ها شده است‌ که این مقوله در بروز بحران هویت و کیفیت مسکن ‌‌مؤثر بوده است. لذا در این پژوهش به بررسی عناصر شکل‌دهنده و دلایل وجودی آن‌ها در خانه‌های بومی بُشرویه پرداخته می‌شود. بُشرویه شهری در استان خراسان جنوبی است که در حال حاضر حدود 70 خانه تاریخی در این منطقه باقی مانده است‌ و از این حیث سالم‌ترین بافت تاریخی در آن استان می‌باشد. هدف پژوهش حاضر شناخت ویژگی‌ها و گونه‌های فضایی و چگونگی شکل‌گیری خانه‌های این منطقه می‌باشد‌ تا علاوه بر شناخت این الگوها ‌‌برخی از ویژگی‌های این عناصر و دلایل وجودی آن‌ها ارائه وتحلیل گردد. روش انجام تحقیق در این پژوهش ترکیبی بوده (توصیفی- تفسیری- تاریخی) و جمع‌آوری داده ها با حضور در منطقه و برداشت نمونه های باقی‌مانده از دوره‌های مورد اشاره و تهیه پرسشنامه و مصاحبه با ساکنان بافت صورت پذیرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد چگونه عوامل فرهنگی و محیطی مهمترین تأثیر را در شکل‌گیری فرم و سازمان فضایی خانه‌های بومی داشته است و ادامه این پژوهش می‌تواند زمینه را برای طراحی مسکن امروز، ‌متناسب با نیازهای جدید بر‌اساس ارزش‌های فرهنگی و الگوهای محیطی منطقه آماده نماید.